Paronişi (tırnak enfeksiyonu), genellikle Staphylococcus aureus olarak adlandırılan bakteriye bağlı geliştiğinde ani şekilde, Candida albicans isimli mantara bağlı geliştiğinde ise yavaş bir şekilde ortaya çıkabilen tırnak çevresindeki derinin iltihaplanması durumudur. El ya da ayak parmaklarını etkileyebilir.
 |
| Paronişi, görsel Wikipedia |
Paronişiye genellikle bakteriler sebep olur. Enfeksiyona yol açan bakteriler, kütikül ve tırnak kıvrımındaki (deri ve tırnağın birleştiği yer) kesikler yoluyla deriye girer. Çoğu tırnak enfeksiyonu antibiyotiklerle iyileşir. Paronişi genellikle ciddi sağlık sorunlarına neden olmaz. Bazı durumlarda enfeksiyon uzun sürer veya tedaviden sonra tekrar ortaya çıkar.
İki tür paronişi vardır. Her iki türün de benzer belirti ve semptomları vardır:
- Akut paronişi: Akut paronişi belirtileri saatler veya birkaç gün içinde ortaya çıkar, genellikle el parmaklarında oluşur. Enfeksiyon sadece tırnak kıvrımındadır ve daha derine yayılmaz.
- Semptomlar tedavi ile kaybolur ve altı haftadan kısa sürer.
- Akut paronişi genellikle Staphylococcus aureus (çok dirençli olabilir), Streptococcus pyogenes, Pseudomonas veya diğer bakteriyel patojenlerle bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanabilir. Ayrıca Herpes simpleks ve Candida albicans'tan da kaynaklanabilir.
- Kronik paronişi: Semptomlar akut paronişiden daha yavaş gelişir ve genellikle altı hafta veya daha uzun sürer, ayak parmaklarını da etkileyebilir. Birkaç parmak aynı anda enfekte olabilir.
- Bakteriyel enfeksiyonla birlikte bir tırnak mantarı (genellikle candida adı verilen bir mantar türünden) oluşabilir.
- Candida, ayak tırnağı mantar enfeksiyonlarına neden olan çeşitli mantar türlerinden biridir.
Paronişi Risk Faktörleri
- Tırnaklarını ısıran (onikofaji) bireyler,
- Parmaklarını veya başparmaklarını emen bebekler,
- Manikür uygulatanlar,
- Batık ayak tırnakları (onikokriptoz) olanlar,
- Yapay tırnak uygulatanlar,
- Cildi kurutan oral retinoid ile tedavi (asitretin, izotretinoin) alanlar,
- Epidermal büyüme faktörü reseptörü ve BRAF inhibitörleri (vemurafenib, dabrafenib) dahil diğer ilaçları kullananlar,
- Kronik paronişi ise esas olarak el dermatiti olan veya sürekli soğuk ve ıslak elleri olan kişilerde daha sık görülür, örneğin;
- Süt çiftçileri,
- Balıkçılar,
- Barmenler,
- Temizlik işçileri,
- Ev hanımları,
- Dolaşımı zayıf olan insanlar,
- Akut ve kronik cilt enfeksiyonları, diyabetli veya kronik güçsüzlük olan veya ilaçlar veya hastalık nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda daha sık ve agresif olma eğilimindedir.
Paronişi Belirtileri
- Tırnak çevresinde ağrı, şişlik ve hassasiyet,
- Dokunulduğunda kırmızı ve sıcak cilt,
- Derinin altında biriken irin,
- Beyazdan sarıya, irin dolu apse oluşabilir. Bir apse oluşursa, antibiyotik ve/veya drenaj gerektirebilir.
- Tedavi edilmediğinde, tırnak anormal şekilde büyümeye başlayabilir ve çıkıntılara veya dalgalara sahip olabilir. Sarı veya yeşil görünebilir ve kuru ve kırılgan olabilir. Tırnak, tırnak yatağından ayrılabilir ve düşebilir.
- Kronik paronişi, kütikülün parçalanmasına neden olabilir. Bu tip paronişi, sonunda tırnağın deriden ayrılmasına neden olabilir. Tırnak kalınlaşabilir, sertleşebilir ve deforme olabilir.
Paronişi Tedavisi
Doktorunuz, enfeksiyonu kurutmak için paronişiyi antibiyotiklerle tedavi edecektir. Çoğu bakteriyel tırnak enfeksiyonu antibiyotiklerle geçer. Antibiyotikler bakterileri öldürür. Doktorunuz ayrıca irin (bir yaranın etrafında biriken kalın, bulaşıcı sıvı) boşaltabilir. Ayrıca, enfeksiyona hangi spesifik bakterilerin neden olabileceğini görmek için sıvıyı kültür de almak isteyebilir..
Bazen enfeksiyon tekrarlar veya semptomlar haftalarca sürer (kronik paronişi). Kronik paronişi, daha çok mesleki veya çevresel maruziyetlerden kaynaklanan tahrişten kaynaklansa da daha nadiren kronik bir bakteri veya mantar enfeksiyonundan kaynaklanabilir.
Paronişinin Önlenmesi
Paronişi önlemek için iyi hijyen önemlidir. Bakterilerin tırnaklarınız ve cildiniz arasına girmesini önlemek için ellerinizi ve ayaklarınızı temiz tutun. Isırma, toplama, manikür veya pedikürden kaynaklanan travmalardan kaçınmak da akut enfeksiyonları önlemenize yardımcı olabilir.
Kronik bir enfeksiyonu önlemek için suya ve ıslak ortamlara aşırı maruz kalmaktan kaçınmalı, ellerinizi ve ayaklarınızı mümkün olduğunca kuru tutmalısınız.
